Home > Baza wiedzy > Wirusy onkolityczne w immunoterapii nowotworów złośliwych

Wirusy onkolityczne w immunoterapii nowotworów złośliwych

wirusy onkolityczne immunoterapia raka

Ciekawym podejściem w immunoterapii nowotworów jest zaprzęgnięcie do służby wirusów. Przez wiele lat postrzegane były one przede wszystkim jako patogeny wywołujące choroby, ewentualnie narzędzie badawcze. Okazuje się jednak, że wirusy mogą zostać skutecznie wykorzystane w walce z chorobą nowotworową.

Wirusy onkolityczne to wirusy, które zabijają komórki nowotworowe. Zostały zaprojektowane za pomocą metod inżynierii genetycznej lub samoistnie wyewoluowały tak, aby rozprzestrzeniać się wyłącznie w tkance nowotworowej, pozostawiając tkanki zdrowe nietkniętymi. Wirusy onkolitycznecechują się również dużą efektywnością jeśli chodzi o indukowanie odpowiedzi immunologicznej (w stosunku do siebie oraz komórek nowotworowych), co wspomaga naturalną drogę walki organizmu z chorobą. Takie podejście daje szeroką gamę możliwości praktycznego wykorzystania wirusów onkolitycznych. Naukowcy projektują z ich użyciem szczepionki przeciwnowotworowe, wirusy onkolityczne mogą stanowić lek sam w sobie lub wspierać inne strategie immunoterapeutyczne.

Oncolytic Virus Therapy – terapia wirusem onkolitycznym

      27 października 2015 roku FDA zaaprobowała nowy typ immunoterapii (T-VEC) w postaci wirusa onkolitycznego w leczeniu zaawansowanego czerniaka. Do opracowania nowej terapii wykorzystano zmodyfikowanego genetycznie wirusa opryszczki. Dzięki iniekcji zaprogramowanego wirusa bezpośrednio do guza, udaje się zniszczyć komórki nowotworowe czerniaka.

 

Wirusy onkolityczne – immunoterapia nowotworów złośliwych

Zastosowanie wirusów onkolitycznych jako leku polega na wprowadzeniu do ich informacji genetycznej kasety transgenu, zawierającej prozapalne cytokiny lub ligandy stymulujące limfocyty T. Wirusy te następnie infekują komórki nowotworowe oraz zmuszają je do ekspresji własnego genomu. Kluczowym jest fakt, że w genomie tym zawarte zostały cząsteczki, które mogą stymulować system immunologiczny organizmu. W ten sposób nowotwór sam wytwarza sygnały „alarmujące” układ odpornościowy gospodarza oraz przyczynia się do własnego unicestwienia. Podczas śmierci komórek nowotworowych dochodzi do wypływu antygenów, co dodatkowo mobilizuje układ odpornościowy przeciwko nowotworowi.

Podejście polegające na zastosowaniu wirusów onkolitycznych posiada wiele cech, które dają nadzieję na ich sukcesywne wprowadzenia do praktyki jako terapię. Wśród nich wyróżnia się wyjątkowo niskie prawdopodobieństwo wykształcenia oporności przeciwko nim, gdyż wirusy te zazwyczaj na raz „atakują” wiele nowotworowych szlaków sygnałowych, destabilizując komórkę. Są zdolne do replikacji wyłącznie w komórkach nowotworowych, pozostawiając zdrowe nieuszkodzone. Na uwagę zasługuje również fakt, że dawka wprowadzanego leku za pomocą wirusa zwiększa się z czasem, gdyż wirusy te replikują (pomnażają się), w przeciwieństwie do tradycyjnej chemioterapii, gdzie lek zostaje z czasem dezaktywowany i jego stężenie maleje.

Dużą zmienną, która musi być brana pod uwagę jest indywidualizm w reakcji gospodarz-wirus, na którą istotny wpływ ma układ immunologiczny gospodarza oraz cechy specyficzne dla danego rodzaju, a nawet szczepu wirusa onkolitycznego. Przykładem na wirusy naturalnie replikujące w komórkach nowotworowych może być np. wirus Myxoma, choroby Newcastle, reowirus, czy autonomiczne parvovirusy. Natomiast wirusami modyfikowanymi genetycznie tak, aby mogły nieść szczepionkę przeciwnowotworową są np. wirus ospy, polio oraz wirusy, które są modyfikowane genetycznie lecz mogą infekować komórki, z wyłączeniem komórek nowotworowych, np. adenowirus, wirus opryszczki. Wirusy naturalnie nacelowane na komórki nowotworowe są również najczęściej bardzo dobrze rozpoznawane i efektywnie unicestwiane przez ludzki układ immunologiczny, okres ich utrzymania się w ustroju jest bardzo krótki. Wyzwaniem jest więc droga podania terapeutycznych wirusów tak, aby układ odpornościowy organizmu nie zdążył, bądź nie był w stanie ich dezaktywować przed dotarciem do nowotworu.

Zrealizowano wiele prób klinicznych fazy I i II wirusów onkolitycznych. M.in. trwa badanie fazy II wirusa onkolitycznego HSV-1, który jest nakierowany przeciwko czerniakowi. Sukcesem zakończyła się również faza II prób klinicznych wirusa onkolitycznego VV przeciwko złośliwemu nowotworowi wątrobowokomórkowego.

 

Wirusy onkolityczne w immunoterapii nowotworów złośliwych;
autor: Sara Juszczyk – redaktor portalu zwrotnikraka.pl. Ukończyła studia biotechnologiczne przy Katedrze Biochemii na Uniwersytecie Szczecińskim. Stypendystka Programu Erasmus w Instytucie Naukowym ds. Badań nad Rakiem (Danish Cancer Society Research Centre) w Kopenhadze, foto: flickr.com – licencja CC

Źródła:
Chiocca E.A., Rabkin S.D.; Oncolytic viruses and their application to cancer immunotherapy; Cancer Immunology Research (2014); 4; 295-300
Belcaid Z., Lamfers M.L.M., Beusechem V.W. van, Hoeben R.C.; Changing faces In virology: the Dutch Shift from oncogenic to oncolytic viruses; Human Gene Therapy 2014; 25; 875-884
Finn O. J., Immuno-oncology: under standing the function and dysfunction of the immune system In cancer; Anals of oncology 2012; 23, suplement 8, Viii6-Viii9

 

Powiązane materiały
dostęp i refundacja immunoterapii
Dostępność immunoterapii dla polskich pacjentów – 2024 rok
immunoterapia raka
Na czym polega immunoterapia raka?
wyzwania w immunoterapii
Wyzwania i ograniczenia w immunoterapii nowotworów
Przeciwciała anty-PD-1 i anty-PD-L1 w skojarzeniu z chemioterapią w terapii zaawansowanego NDRP