Leczenie zaawansowanego czerniaka powinno być prowadzone przez wielodyscyplinarny zespół doświadczonych specjalistów w ośrodkach z pełnym dostępem do diagnostyki oraz kompleksowego leczenia – zaleca Europejska Organizacja Onkologiczna- ECCO. Obecnie w Polsce zalecenia ECCO dotyczące leczenia czerniaków, w tym pełnego dostępu do kompleksowego leczenia, spełnia 20 ośrodków. Akademia Czerniaka rozpoczęła akcję informacyjną skierowaną do pacjentów z zaawansowanym czerniakiem „Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć”. Jej celem jest zachęcenie pacjentów, u których rozpoznano zaawansowanego czerniaka, do świadomego wyboru placówki, w której poddadzą się leczeniu.
Problem z czerniakiem
Czerniak złośliwy jest bardzo agresywnym nowotworem skóry. Według danych epidemiologicznych liczba zachorowań na czerniaki stale i dynamicznie rośnie, także wśród młodszej populacji Polaków. Spośród ok. 3000-4000 nowych rozpoznań czerniaka rocznie, u ponad 500 pacjentów mamy do czynienia z zaawansowanym lub rozsianym czerniakiem skóry.
Należy pamiętać, iż zaawansowany czerniak jest bardzo agresywnym nowotworem, który szybko się rozwija i daje odległe przerzuty. Po pewnym czasie, u części leczonych pacjentów dochodzi do oporności na leczenie
i konieczne są zmiany w strategii terapeutycznej. Wtedy kluczem do sukcesu w efektywnym leczeniu chorego jest wybór właściwej ścieżki terapeutycznej, doświadczenie lekarzy oraz pełen dostęp do diagnostyki i szerokiego wachlarza leków.
Trudna sztuka walki z czerniakiem
Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Organizacji Onkologicznej, jak również zgodnie z polskimi zaleceniami Krajowego Konsultanta w dziedzinie chirurgii onkologicznej oraz Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, leczenie chorych na zaawansowanego czerniaka skóry, czerniaka paznokcia, czy czerniaka oka jest leczeniem kompleksowym, skojarzonym i wielospecjalistycznym, dlatego powinno być prowadzone przez wielodyscyplinarne zespoły.
Oznacza to, iż pacjent w ośrodku onkologicznym powinien mieć dostęp do wielu specjalistów medycznych, aby jego leczenie przynosiło mu jak największą korzyść kliniczną. W europejskich zasadach ECCO wymieniona jest lista specjalizacji, których przedstawiciele powinni być zaangażowani w leczenie chorych na czerniaka.
Wg rekomendacji ECCO wielodyscyplinarny zespół medyczny powinien składać się ze specjalistów dermatologii, patomorfologii, radiologii, medycyny nuklearnej, chirurgii lub chirurgii onkologicznej, onkologii, radioterapii, pielęgniarstwa, a w przypadku czerniaka oka, także okulistyki.
Wczesne czerniaki nie wymagają wielospecjalistycznych zespołów. Z reguły dermatolog, chirurg onkolog i patomorfolog stanowią wystarczający zespół, by właściwie wyleczyć wczesnego czerniaka. Jednak leczenie chorych z czerniakiem zaawansowanym, nieresekcyjnym, przerzutowym, czyli czerniakiem od stopnia trzeciego zaawansowania z przerzutami do węzłów chłonnych lub przerzutami do okolicznych tkanek, wymaga zorganizowania pełnej współpracy pomiędzy onkologiem klinicznym, radioterapeutą, chirurgiem onkologiem, patomorfologiem i wielu innymi specjalizacjami towarzyszącymi, łącznie z możliwością leczenia powikłań terapii. To jest klucz do sukcesu . W Polsce obecnie 20 publicznych, wielospecjalistycznych ośrodków spełnia te kryteria – tłumaczy prof. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Jak pracuje zespół ekspertów?
Zespół ekspercki spotyka się regularnie przynajmniej raz w tygodniu, choć z reguły częściej. Po rozpoznaniu i ocenie zaawansowania choroby podejmuje decyzje o optymalnym leczeniu, dokonuje obserwacji i niezbędnych zmian w terapii w sytuacji pojawienia się działań niepożądanych, czy progresji choroby. Wtedy istotny staje się także dostęp do wszystkich terapii. W przypadku progresji – postępu choroby – lekarz i pacjent mają możliwość szybkiej zmiany leczenia i wyboru alternatywnej terapii.
– Leczenie chorych z zaawansowanym czerniakiem to działanie strategiczne. Leczenie jest ustalone, zaplanowane, monitorowane, dostosowywane i zmieniane w zależności od efektów terapii. Strategie leczenia przygotowywane są na bazie wywiadu z pacjentem, ogromnej ilości badań oraz doświadczenia lekarzy wchodzących w skład zespołu wielodyscyplinarnego. Stąd doświadczenie, szybki dostęp do wysokiej jakości diagnostyki w trakcie leczenia oraz szerokiego wachlarza terapii jest z punktu widzenia pacjenta i jego życia, kluczowe – podkreśla prof. Piotr Rutkowski.
Leczenie dla wszystkich chorych, choć nie wszędzie
W Polsce od ubiegłego roku pacjenci chorzy na zaawansowanego czerniaka skóry mają dostęp do zarówno nowoczesnej immunoonkologii (immunoterapia czerniaka), jak i do leczenia ukierunkowanego molekularnie.
Refundacja leku onkologicznego i jego obecność na liście refundacyjnej w ramach programu lekowego nie oznacza, iż w każdym szpitalu onkologicznym w kraju dany lek jest dostępny.
– Polscy pacjenci nie mają świadomości, że może istnieć jakiekolwiek ograniczenie w dostępie do leków, które są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Tymczasem, te ograniczenia wynikają z umów i kontraktów podpisanych przez NFZ z danym szpitalem. Tylko część szpitali, które posiadają największe doświadczenie w leczeniu czerniaków, zaplecze osobowe, sprzętowe oraz diagnostyczne, może leczyć polskich pacjentów wszystkimi dostępnymi terapiami. W ramach kampanii „Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć!” informujemy pacjentów o tym, że warto leczyć się w tych właśnie ośrodkach, które mają pełny dostęp do leczenia czerniaków – tłumaczy prof. Piotr Rutkowski.
Kompleksowe leczenie czerniaka:
- chirurgia
- immunoonkologia: anty-PD-1, anty-CTLA-4
- terapia celowana inhibitory BRAF
- terapia celowana inhibitory MEK
- radioterapia
- chemioterapia
Kompleksowe systemowe leczenie czerniaka obejmuje immunoonkologię, czyli leki immunokompetentne anty-PD-1 oraz przeciwciała anty-CTLA-4 oraz leczenie ukierunkowanie molekularnie – terapię celowaną anty-BRAF/MEK.
Dzięki nowoczesnym terapiom, leczenie zaawansowanego czerniaka pozwala w wielu przypadkach na długotrwałe, a nawet wieloletnie przeżycia.
Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć
Akcja informacyjna „Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć!” realizowana przez Akademię Czerniaka wspiera 20 ośrodków w Polsce, które obecnie dysponują pełnym portfolio leków oraz zespołem doświadczonych lekarzy różnych specjalizacji niezbędnych do podjęcia optymalnej, najlepszej ścieżki leczenia pacjenta z czerniakiem.
W każdym województwie dostępny jest przynajmniej jeden szpital lub klinika onkologiczna, która spełnia wymagania ECCO, dzięki temu pacjenci z całej Polski mogą liczyć na dostęp do doświadczonych zespołów oraz właściwej diagnostyki i leczenia.
Dla pacjentów z zaawansowanym czerniakiem istotne jest, aby leczyć się w ośrodkach, które dysponują kompleksowym leczeniem i wszystkimi dostępnymi, refundowanymi lekami.
– Pamiętajmy o tym, że dobór odpowiednich specjalistów oraz spełnienie wymogów Europejskiej Organizacji Onkologicznej to nie tylko procedury na papierze. To procedury, które przekładają się na wyniki współczesnego leczenia chorych na czerniaka – podsumowuje ekspert.
Lista 20 polskich ośrodków spełniających wymagania ECCO oraz polskie zalecania dostępna jest na stronie www.akademiaczerniaka.pl
Akcja informacyjna – „Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć!”, źródło: materiały prasowe
